US President Nih NDAA Fehternak Min A Thut Cang!
=======
Myanmar ram dohthlennak a tuahmi hna fimthiamnak le mithahnak hriamnam a si lomi bawmhnak pek ding upadi Burma Act aa telnak NDAA cu Dec 23, tuni ah US President Joe Biden nih fehternak min a thut cang!
Hi upadi chungah dohthlennak a tuahmi hna bawmh ding lawng si loin SAC upa hna dantat le phihkharnak tuah ding zong aa tel. US nih NUG, PDF le tlangcung hriamtlaibu hna cu fimthiamnak le mithahnak hriam a si lomi a bawmh ah ahcun dohthlennak tuanbia aa thleng hrimhrim lai tiah thiamsang hna nih cun an chim.
Thawngṭha; US le UN nih fak deuh in Myanmar rammi an hung kan dirpi cang ca ah an hawile pawl vialte an hung i fonh rih lai kaw, kan ral cu a lau chin ko lai. A bik in, NDAA ahkhan a mak ngaimi cu; Ramdang mi rallokap he aa kommi siloah sipuazi kut aa tlaimi cu “dantat chih ding” ti a si.
Ukraine president tuzing U.S hluttaw i a biachimmi he peh tonh tikah le U.S nih rallokap hawi a ti duhmi pawl khi direct in an chim lo nain Russia, Tuluk le India te pawl khi an si ko ti a fiang. Japan hi rallokap hringtu kan si ti phun in a ummi an si pah tawn i, tutan NDAA le U N biachahnak nih hin tam ngai, an sining a remh khawh hna men.
UNSC biachahnak hi amakmi te a lo ngai in khuaruahhar ding a si lem lo. A ruang cu; A sual tuk cangmi MAH pawl kha China, Russia le India nih an dirpi duh ti lo bia khi a si. China le Russia nih UN ah veto in agenda an thah khawh ko na bu ah an that duh ti lo. “Za seh, a cu khaan niam le ning hngal cu dah” an ti ko rua khah. Nain, U.S lei ṭanh cu an i thlachiat rih ve ca ah khan “neutral” in kan um, an ti. Jesuh kong ah Pilat nih “Kaa sai lo” tiah a kut aa ṭawl bantuk kha a si ko.
Cu ti a si ca ah, NDAA cu US an pu samrang papi nih min a thut hnu ahcun a hung nung lai i, bomhnak tam nawn kha EROs le PDF tbk nih hmuh a si lai. Khat te lei ah, U N, European Union in ASEAN tiang khu luaimai in MAH hmunhma cu a hung kaang lai i, a dih zau te lai. Khi tikah, zei khi dah “key” a si te hnga ti kha ruah cia i, ready ngai kan hau lai. Zei khom si ah, hihi thawngṭha te hi Bawipa nih ka mi pawl an ngaihchia tuk sual lai tiah a kan dawtnak langhternak ca ah Christmas laksawng a kan chuahmi a si ko rua hi ta.
Kherhlainak: UN Security Council Biakhiah le Myanmar; Russia le China nih an veto nawlngeihnak an hmang lo. Cucaah, Myanmar kong ah UN Security Council (UNSC) nih biakhiah (resolution) a tuah khawhnak a si. ‘Resolution’ cu, ‘statement (cathanh)’ nakin hmual a ngei deuh. Myanmar nih UNSC resolution a zulh lo ahcun, Myanmar nih theipar chia (consequences) a zun men lai. Zeicatiah UNSC lawng nih vawlei daihnak kong ah ‘hriam hmannak’ nawl a ngeih (UN Charter Article 51 zoh). Myanmar ah UN ralkap a thlah lai tinak sullam a si lo. UNSC nawlngeihnak chim duhnak tu a si. UN General Assembly nih UN ralkap thlahnak nawl a ngei lo tinak zong a si.
UN Charter Article 23(1) nih China, France, Russia, UK le USA kha a zungzal UNSC chungtel sinak nawl a pek hna. Article 27(3) nih hi ram 5 hnatlaknak tel lo in, biapi sapa biakhiah khawh lonak kong a chim. Cucu ‘veto’ nawlngeihnak ah a sullam an lak. Cucaah, nizan December 21 i UNSC chungtel 15 nih bia an chimmi lak ah, a zungzal UNSC chungtel 5 bia kha biapi ngai in ka hun char.
Myanmar kong ah UNSC nih resolution a tuah khawh khi i lawmh awk a si ko lio ah, Myanmar ralkap uknak donghternak lam belte a si lo. A bik in hi ram 5 bia ah a langmi cu, ASEAN nih Jakartar i Myanmar kong ‘Biakhiah 5’ a tuahmi kha a si. A sullam cu, raltuk daihter i Kawl ralkapbu tel in phu kip remdaih biaruahnak khi a sawh duhmi a si.
ASEAN biakhiah 5 cu: (1) Myanmar ah zokzok in tukdennak hngol siseh law (hriamtlai) phu kip nih a si khawh biknak in tukden i sum hna seh; (2) Myanmar rammi lungduh hoih in, remdaihnak a len khawh naklai phu kip nih biaruahnak tluang tuah hrimhrim ding; (3) Remdaih biaruahnak timlamtu ASEAN special palai thlah ding; (4) ASEAN nih … harsa (humanitarian) bawmhnak pek ding; le (5) ASEAN special palai nih Myanmar ah phu kip ton ding, ti a si.
2022 December 21 ah UNSC zungzal chungtel ram 5 bia cu, a biapitnak zawn hihi an si. UK palai Barbara: … ASEAN hruaitu pawl (nih biakhiah 5 an rak tuahmi) dirkamhnak hrang ah UNSC resolution hi tuahmi a si…France palai Nathalie nih fakpi in Kawl ralkap tuahmi nuhrin covo buarnak a mawhchiat. ASEAN biakhiah 5 kha Myanmar buainak daihternak lam ah biapi a si tiin a chim.
China palai Zhang: UNSC resolution ngai in tuah awk a si lo, resolution i biahman hi kapkip a huap lomi a si, UNSC president nih cathanh hei chuah sehlaw a rai a si hnga. Cucaah, China nih mee kan thla duh loh. Myanmar buainak hi zozok in daihter khawhmi phun a si loh; an buainak daihternak cu, Myanmar cung bakte ah a ummi a si… ASEAN ram kong ah international community nih ASEAN khuahmuhning le bia hi ngai hram uh. China nih cun, ASEAN biakhiah 5 hi kan dirpmi a si.
Russia palai Vassily: Myanmar buainak nih vawlei daihnak le himnak a hnorsuang lo. Resolution i nan catial nih Myanmar i nuhrin covo kong lawng aa sehchih le kap kip a huap lomi biahman a si… UNSC nih … ASEAN zuam liomi Myanmar remdaihnak hram a phelh awk a si lo… Myanmar nih 2023 ah parliamentary thimnak tuah aa tim ko… Hi UNSC resolution hi chungtel vialte hnatlaknak in sermi a si lo. Russia nih (veto in) resolution phih ding in bia kan khiak lo. UNSC nih aa ceih awk ah a remmi kong cu, Rakhine State i (Rohingya kong) buainak lawng a si.
USA palai Robert nih nuhrin covo buar fak kong ah Kawl ralkapbu a mawhchiat hna. UN General Assembly biakhiah a simi Myanmar sin ah hriamnam cawkzuarh khap awk bia a dirpi… UNSC nih ASEAN biakhiah 5 tuahchuah a dirpi ding le Kawl ralkap sualnak dantat awk a dirpi.
Kherhlainak: UNSC zungzal chungtel ram nih Myanmar ralkap uknak donghter lei a hoihmi resolution an tuah lo. Nuhrin covo buarnak kong le biaruahnak in Myanmar buainak daihternak lam khi an biakhiah nih a sawh. UK nih resolution ahran a tial. UK nih aa chirhchanmi cu, UN Charter Dal 6: ‘Remdiah Biaruahnak in Buainak Daihternak’ a si. Charter Dal 6 nih ASEAN biakhiah 5 a bawmh ti awk a ttha. Ram 5 ning in ASEAN biakhiah 5 ttuanchuah awk an dirpi in a lang. UNSC lawng hi UN ralkap hmang in ram uktu sual donghter khotu an si. Charter tinhmi ah ‘vawlei daihnak le himnak’ a hnorsuangmi ram cung ah hma lak ding a si.
Russia palai nih Myanmar buainak hi vawlei daihnak le himnak hnorsuangtu a si lo a timi khi Min Aung Hlaing caah chirhchan ttha a si kho. A sullam cu, Charter Article 51 ning in Myanmar ah ralkap uknak dihternak ding lam a nai lo tinak a si. UNSC resolution le ASEAN biakhaih 5 nih MAH a dotu hriamtlai phu vialte a bawmh hna lai tinak in a donh hna lai ti tu zumh a um deuh. Cabuai cung ah remdaihnak bia i ruah uh tinak lam tu a hoi kho.
UNSC resolution cu, official document (cachuah) a um rih lo, S/RES/2669(2022) tiah document min an pek te lai le an chuah te lai. Document i an biafang hmanmi zeitluk in dah a tthawng, a der timi a biapi ngaingai lai. Credit: CH Khar
Leave a Reply