Tamu Khuapi, Lakphak Dawr Ngeitu Nuva Cu PyuSawhti Nih An Thah Hna!

Tamu Khuapi, Lakphak Dawr Ngeitu Nuva Cu Pyo Saw Hti Nih An Thah Hna!
===========
Sangaing ramṭhen, Tamu khuapi, Nanphalung ah Pyo Saw Hti nih sualnak ngeilo mipi nuva hna cu December 30 zaan ah an kah thah hna tiah theih a si. Hi thil a can hi December 30, zaan lei sml 6:00 hrawng ah lakphak dawr a tuahtu Ko Chit San Maung (Kum 29) le a nupi cu an dawr chung ah hriamtlai minung 6 nih an luh hnawh hna, aa sai lo mi pawl chuakdih uh tiah an ṭhawl hna hnu ah an nuva in bia an hal hna.

An nu va in an khuk an i bil i an nawl len hna lio ah an hnulei in meithal in an kah hna i a hmun ah an nunnak a liam beh tiah theih a si. Hi nuva hna nih hin fa pa 2 an roh tak hna. Ngakchia deuh hi ni 10 te lawng a si rih i a u deuh hi kum 6 a si tiah theih a si.

A u deuh te a ṭawk le a ban ah meithal hma a um caah Kalay Myo siizung ah an kal pi tiah theih a si. Ko Chit San Maung te nupa i an dawr chung tangka le cycle cu, cu Pyo Saw Hti phu nih cun an i laak tiah thawng theih a si.

Aung San Suu Kyi Thong Kum 33 Thlakding In Biachahnak An Tuah Piak Cang! Aung San Suu Kyi (Kum 78) cu sualphawtmi phun 5 ca ah kum 7 thong chapding in December 30, Nyapitaw thonginn biaceih zung in biachahnak an tuah piak i sualphawtnak phun 19 ca ah a dihlak fonh kum 33 thongtlak ding a si tiah theih a si.

Hi biachahnak hi Daw Aung San Suu Kyi lawng si lo in President U Win Myit (Kum 71) zong telh a si i kum 7 thong a si ve lai. A dang sualphawtnak phun 3 ca ah kum 5 thong a rak si cang i a dihlak fonh ah kum 12 thong tlakding a si ve tiah theih a si.

UN nih cun Daw Aung San Suu Kyi telh in ramkhel lei thongtla dihlak thlah ding le Myanmar ram chung ah hramhram uknak ngolding in forhfial biachahnak cu December 21 me peknak in bia an chah.

A tu bantuk in Daw Aung San Suu Kyi thong tlakding an chapmi kong ah US ramdang pehtlaihnak lei chimphuannak nawlngeitu nih an lung a tlin lo nak kong a langh ter. Cu bantuk ṭhiamṭhiam in Frence (ပြင်သစ်) zong nih Aung San Suu Kyi telh in ramkhel lei thongtla dihlak thlah dihding in a forhfial ve tiah theih a si.

2008 Phunghrampi Remh Ding Le Thimnak Tuah Dingin SAC Le Tlangcung Hriamtlaibu 5 Lungtlinnak An Ngei. Dec 26-29 tiang, ni 4 chung Naypyidaw ah tuahmi SAC le tlangcung hriamtlaibu 5 hna tonnak ah a tlangpi in lungtlinnak 4 an ngei kho i cu chungah 2008 phunghrampi remh ding le 2023 ah thimnak tuah ding ti an i tel.

Tonnak ah aa telmi tlangcung hriamtlaibu hna cu NCA ah min a thu i Peace Process Steering Team (PPST) chungtel a simi Arakan Liberation Party (ALP), Democratic Karen Budhist Army (DKBA), KNU/KNLA-Peace Council, Lahu Democratic Union (LDU) le Pa-O National Liberation Army (PNLO) hna an si.

2008 phunghrampi remh ding timi ah zei zawn dah a si timi bel fiangin theih a si rih lo. Tutan SAC he tonnak ah PPST chungtel a si ve mi Restoration Council of Shan State (RCSS) le New Mon State Party (NMSP) cu an i tel lo.

Kum 2023 thimnak ah SAC nih Proportional Representation (PR) thimning hman an timh. Asinain 2008 phunghrampi ah cun NLD chan lio i rak hmanmi thimning First-past-the-post (FPTP) lawng a um. PR hi 2008 phunghrampi he aa kalh caah 2008 phunghrampi remh ding an timi hi zeidang a si lai lo. FPTP le PR kong a si ko lai tiah ramkhel hlathlaitu hna nih an chim.

Ralhrang Nih An Thahmi Hna Ruakpawl Cu Hnawmbawm Chung Ah Hmuh An Si! December 29 nihin ah Magway ramtthen Htilin (ထီးလင်း) khuapi leng ummi hnawmbawm chungah SAC ralhrang nih an thahmi hna Chin pa pakhat le nu 2 hna ruak hlonhmi hmuh an si tiah theih a si. A luanciami ni zongah Magway ramtthen Pakokku khuapi ah Mindat khuami mino 2 hna cu SAC ralhrang nih an tlaih hna tiah theih a si.

Tlaihkhih a tongmi 2 hna cu Pakokku (ပခုက္ကူမြို့) khuapi ah an chungkhar hna thlopbul dingin an kal i khuapi chung an luh ah ralhrang nih an tlaih hna tiah Zalen nih a langhter.

Mindat Ah Mipi Minung 3 SAC Ralhrang Nih An Thah Hna! Chin ramkulh Mindat khuapi nitlak lei meng 5 hrawng hlatnak ‘University’ pawngah tualchungmi minung 3 hna cu SAC ralhrang 274 Battalion nih a ruang umlo in an thah hna tiah theih a si.

December 27 ah humhimnak latu SAC ralhrang pawl nih tlaih in an thahmi hna siko lai tiah tualchung thawnglatu nih a langhter. Mindat ramchung SAC ralhrang nih thazaang an chap hna i nifatin te lampi pawl ah hlathlainak le cheknak an tuah hna tiah theih a si. Tualchungmi minung 3 hna thah an tonnak konghe pehtlai in CDF-Mindat nih thawngfiang thanhnak an tuah rihlo tiah theihchih a si.

India-Myanmar Ramri Ah Mawtaw Lehsualnak A Chuak, A Thimi Le Hliamtuar An Um! India le Myanmar ramri Mizoram Zokhawthar khua le Mualbo khua karlak ah thilphur mawtaw pakhat cu December 29 chun Slm 12:00 tluk ah aa letsual i minung pakhat nunnak a liam 6 nih hliamhma an tuar tiah theih a si.

Mawtaw lehsualnak hmun ah pa Khiang Uk Sanga a thi i pa Lal Chen Puia, pa Zam Lian Thanga, pa Van Dik Lawma, pa Lal Lawm Sanga, pa Lal Ruat Zela le nu pakhat hna nih hliam an tuar caah sii-inn ah an kalpi hna tiah theih a si.

Mawtaw mawng pa Lal Lawm Sanga cu a hliamhma faktuk i a nunnak caah thinphang a si tiah theih a si. “Lamkam i an zun/zung hna hnu kalding in mawtaw an nunh (Start) bak ah hnulei tolh in lamthlang lei meter 500 tluk saangmi ah an tla” tiah Zalen nih a langhter.

“Kum 3 chung ah Myanmar Rammi nih EAOs An Hmuhning Aa Thlendan”! Uknak lak hlan ah Min Aung Hlaing nih a duhmi cu President ṭuan a si nain, NLD nih an rak duh lo. NLD nih tlangcungmi he ram komh cozah “Unity Government” ser lo cun Myanmar Army (MA) pawl kan tei kho lai lo ti kha an fian ve fawn cang ca ah, M.A pawl he komh cu an duh naisai ti lo. Cucu M.A nih an hngalh ve ca ah Ya Pih timi ralbawi pa hna nih khan NCA a thutmi EAOs bawi pawl cu tihin arak tlerh hna tiah tlangcung hriamtlai phu (EAOs) hruaitu pakhat nih arak chim.

“NLD he fonh in M.A hrawh nan i timhmi hi a ṭha lo tuk” a ti, an ti. CU lio cu, M.A pawl ca ah i thim awk phun hnih lawng a um; Min Aung Hlaing dawi le Uknak lak kha a si. Cucaah, Min Aung Hlaing dawi cu zeitin hmanh a si khawh lo ca ah uknak tu an lak ai. Uknak an lak hnu ahhin rammi pawl nih EAOs pawl an hmuhning hna hi a rang taktak in aa thlenning kha atanglei bantuk in hmuh khawh a si.

1. Uknak Lak Hlan EAOs pawl hmuhning; Uknak lak hlan ah EAOs hi a tlangpi in phu 21 hrawng an si ti, a si. Uknak lak hlan Suh Kyi cozah chan ahcun Myanmar rammi mi tam u nih cun EAO cu tapung, damaih, mipi harnak petu, hriamtlai phu le zei hmanh a tuah lomi phu, an rak ti hna. An Fb comment cu rel ngam hmanh a rak si lo. M.A pawl nih Ethnic Armed Organization an ti ve hna, Tlangcung hriamtlai phu tinak kha a si tikah atak i, tlangcung mi hna nih dothlennak an tuahnak an chunmang (political dream) kha biafang ah an langhter duh lo.

Cu ti an langhter lonak cu, mipi thluak ṭawl an rak itimh ca ah a rak si. Cun, NLD chan Myanmar President WM zong nih khan EAOs hna ruang ah Myanmar rammi an him lo e, arak ti bal ve. Amah bantuk in Suh Kyi zong nih M.A pawl komh a zalh hna lio ahkhan Arakan ram i M.A cawlcanghnak cu phungning a si. Ralkap nih cun kahnak nawl an ngei a rak ti. AA cu an sual ko cang ti kha a ti duhmi cu a si ko, an ti.

KIO pawl zong kha nuchim ngai lo pawl an i butnak tiah arak ti hna tiah BBC nih a rak ṭial. 2020 i Thantlang ah tuahmi Chin Miphun Ni zong ah Chin State cozah nih CNF cu hmunhma an rak pe lo (Ahnu ah CNF upa pakhat le AASK cu Yagon ah an i tonnak in Dr. LH nih inntek aiawh in bia a chim). Cucaah, tahnak in kan zoh ahcun Uknak lak hlan EAOs hmuhning cu EAOs hna nih an i tinhmi he hla ngai in tapung, mi sual, damiah, hriamtlai huam phu ti bantuk menmen kha a si.

2. Uknak Lak Hnu EAOs pawl hmuhning; M.A pawl nih Uknak an lak bak in rammi nih an hlam colhmi cu EAOs pawl an hung si. Bianabia ah, Chin Mino tampi cu CNF kong ah cathanh te hna an hung chuah ve. EAOs pawl khoikaa nan um, an ti hna. Facebook ah EAOs pawl hlamnak le mawhchiatnak ruahsur in a sur ko. February 3, 2021 ah CRPH a dir tikah EAOs pawl he Federal Army (F.A) kan dirh lai an ti.

Dr. Sa Sa nih a rak chimbik bia pahnih cu Federal Army le R2P a rak si. March 7, 2021 ah dirhmi NUCC siseh, April 16 ah dirhmi NUG si hna seh EAOs pawl cu a lem in an hung lem hna. Acheu EAOs cu an umnak civil society kalning kha an ngiat ca ah NUG he an i pehtlai colh. Hi bantuk dirhmun a phak tikah NUCC nih EAOs cu Ethnic Resident Organization (ERO)s tiah a min a thlen. A sullam cu tlangcung mi hna nih dothlennak an tuahmi kan cohlan ti bantuk hoih in an remhmi a si ko, an ti. Myanmar ramkhel thiamsang hna zong nih Uknak lak hnu Myanmar ram i a hmailei cu EAOs hna kut ah a um e, an ti.

M.A nih a nam deuh hna tikah EAOs hmunhma ah dothlennak phu cu hriamtlai cawn a si lo le um hmun an hung khuar cio. PDF/LDF/PDT/CDF ti bantuk hna hi an hriamtlai cawnnak zong cu EAOs a hung si. Hi ti a si ca ah, tahnak in kan zoh ahcun uknak lak hnu i rammi le NUG cozah nih EAOs pawl an hmuhning cu “khamh khotu, pacan, dothlennak a tuahtu phu, mipi ca a dirmi, M.A a dohtu hna, Federal Democracy a duhtu hna” ti bantuk in a hung i thleng. Khuaruahhar ngaimi cu EAOs pawl damiah, tapung a rak ti tawnmi pawl nih nihin ahcun EAOs pawl ca ah phaisa an kawl len cang.

Sihmansehlaw, hi ti aa thlen hi NUCC le NUG he aa pehtlai lomi EAOs pawl nih cun an zum hna lo. Ngian a si, an ti. Kan hawipa pakhat nih cun, an i thlen dan arang tuk e a ti ve hna. A. A an pu TMN nih cun hi ti hmuhning hi biapi lo ngai ah a chiah, an ti. Hi ti i thlennak a rang tukmi hi zumh awk a ṭlak hnga maw ti kha ruah ngaingai ahaumi pakhat cu a si ko tihi EAOs politician pawl nih an tuak ngaimi pakhat a hung si an ti fawn. Cucu kanmah Chin mi politician zong nih an ruah ngai vemi a si kho men. Hmanthlak: CNF CEC Upa Hna (2020). The Chan, Seoul, December 29, 2022

Be the first to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published.


*